دبیری معارف اسلامی

اندیشه اسلامی – تفسیر – احکام

ابعاد روح و روان انسان

1- بُعد ادراکی 2- بُعد گرایشی

بعد ادراکی: در دو حوزه‌ی نظر و عمل فعالیت می‌‌کند)

شناخت نظری: اگر متعلق شناخت اشیا آنگونه که هستند

یا خواهند بود، باشند به آنها حوزه‌ی شناخت نظری می‌‌گویند)

شناخت عملی: اگر متعلق شناخت عمل انسان از جهت خوب و بد

یا بایدها و نبایدها باشد به آن شناخت عملی می‌‌گویند)

فیلسوفان علوم را به دو گروه تقسیم کرده‌‌اند:

اندیشه اسلامی – تفسیر – احکام

1- علوم نظری یا حکمت نظری 2- علوم عملی یا حکمت عملی

ادراک نظری:

شناختی که برای انسان حاصل می‌‌شود یا از طریق صورت و مفاهیم ذهنی است.

مانند علوم انسان به درخت، صورتی در ذهن انسان حاصل می‌‌شود که علم حصولی هم می‌‌گویند.

علم حضوری:

در شناخت هیچ واسطه‌‌ای وجود ندارد و انسان مستقیماً به متعلق شناخت

و یا وجود واقعی و عینی آن آگاهی دارد مانند آگاهی انسان به حالات روانی و احساسات و عواطف خود.

شهود عرفانی:

گاهی متعلق علم حضوری خدا و امور مرتبط به خداست که به آن شهود عرفانی گفته می‌‌شود)

ادراک عملی:

شناختی را که مربوط به حوزه‌ی عمل یعنی باید و نبایدها و خوب و بدها است.

به تعبیر دیگر:

حکمت عملی عبارت است از علم به تکالیف و وظایف انسان مانند:

علوم تربیتی و مکاتیب تعلیم و تربیت.

بُعد گرایش انسان:

همان تمایلاتی‌‌اند که با روح انسان سرشته شده‌‌اند.

گرایش‌‌های انسان:

1- گرایش‌‌های حیوانی یا غریزه: که میان انسان و حیوان مشترکند.

2- گرایش‌‌های انسانی: به انسان اختصاص دارند.

از گرایش‌‌های اصیل انسان: میل و محبت به خداست که از وی جدایی‌ناپذیر است

به طوری که انسان را می‌‌توان موجود متأله یا دین ورز نامید.

بحران‌‌های انسان معاصر

1- بحران معرفتی 2- بحران اخلاقی3- بحران روانی و معنوی

امور بحران معرفتی:

تنها ابزار شناخت را حس و تجربه می‌‌داند)

عالم با پدیده‌‌های زمانمند و مکانمند برابر می‌‌داند و غیرمادی را که ابزار حسی شناختی نیستند انکار می‌‌کند.

لازمه‌‌ی این شناخت:

باید امور غیرمادی از دایره‌ی شناخت انسانی بیرون بماند.

ابزار شناخت: مادی‌گرایی است.

بحران اخلاقی:

در جهان معاصر معیار و ملاک خوبی و بدی اخلاقی لذت‌گرایی و سودگرایی مادی است.

دعوت انسان به ارزش‌‌ها و فضایل والای انسانی بی‌معنا شده

و رذایل اخلاقی براساس این ملاک‌‌های توجیه اخلاقی پیدا کرده‌‌اند.