دبیر عربی

صرف – نحو – علوم بلاغی – تاریخ ادبیات

دوره‌های تاریخ ادبیات عرب

دانشمندان ادب عرب، تاریخ ادبیات عرب را با توجه به دگرگون‌های سیاسی و اجتماعی به پنج دوره تقسیم کرده‌اند:

1- دورة جاهلی که از زمان استقلال عدنانی‌ها یعنی نیمة قرن پنجم میلادی شروع می‌شود

و با ظهور اسلامی یعنی سال 622 م. پایان می‌یابد.

2- دورة صدر اسلام و اموی که از ظهور اسلام تا قیامت دولت عباسی،

یعنی سال 132 هـ. می‌باشد.

3- دورة عباسی که از قیام بنی‌عباس یعنی سال 132 هـ. آغاز می‌شود

و با سقوط بغداد به دست مغول یعنی سال 656 هـ پایان می‌یابد.

4- دورةترک که از سقوط بغداد شروع می‌شود

و به نهضت جدید یعنی سال 1220هـ. تمام می‌شود.

5- دورة جدید که از استیلای محمد علی پاشا بر مصر آغاز می‌شود و تا زمان حاضر دوام دارد.

البته هر کدام از این دوره‌ها به چند عصر تقسیم می‌شوند که در محل خود مورد بحث قرار خواهد گرفت.

این تقسیم‌بندی مورد قبول عده‌ای از دانشمندان است

تقسیم بندی کتب تاریخ ادبیات

ولی در پاره‌ای از کتاب‌های تاریخ ادبیات عرب تقسیم‌بندی‌های دیگری هم به نظر می‌رسد:

1- ادب قدیم، از قدیمترین اعصار جاهلیت تا آخر عصر اموی (در حدود 300 سال)

2- ادب محدث، از سقوط دولت اموی و قیام دولت عباسی به سال 132 هـ. تا آغاز قرن 19 میلادی

3- ادب جدید، از آغاز قرن 19 میلادی تا امروز و نیز:

1- عصر جاهلی، پیش از اسلام

2- عصر مخضرمین یا صدراسلام، از ظهور اسلام تا قیام بنی‌امیه.

3- عصر اموی

4- عصر عباسی

5- عصر اندلسی

6- عصر مغولی

7- عصر عثمانی

8-  عصر جدید

بخش دوم

دوره جاهلیت

کلمة «جاهلیت» از «جهل» گرفته شده به معنی نادانی و گمراهی و سفاهت و فقدان رشد اجتماعی.

این کلمه از طرف قرآن مجید بر احوال و آداب و زندگی عرب پیش از اسلام اطلاق شده.

برای این که عرب در آن زمان «جاهل» بودند و بت‌پرست.

پیوسته در جنگ و کشتار و خونریزی به سر می‌بردند شرابخواری و قماربازی در میانشان رواج کامل داشت.

حتی عده‌ای دختران خود را زنده‌ به گور می‌کردند.

اما از لحاظ ادبیات، عرب پیشرفته‌ترین ادبیات را در عصر جاهلی داشتند

تا به حدی که آثار به جا مانده از ادبیات جاهلی تا امروز از بهترین نمونه‌های ادبیات عرب به شمار می‌روند.

صرف – نحو – علوم بلاغی – تاریخ ادبیات

دوره جاهلیت

دورة جاهلیت خود به دو عصر تقسیم شده:

1- جاهلیت اول که از قدیمترین زمان تا قرن پنجم میلادی است.

2- جاهلیت دوم که از قرن پنجم میلادی تا ظهور اسلام است.

ادبیات عصر جاهلی

ادبیات عرب از نظر عمر و زمان بسیار قدیم  است. اما آنچه از ادبیات پخته

و مسن جاهلی به ما رسیده بسیار اندک می‌باشد. پس معلوم می‌شود

که اکثر شعر و نثر عصر جاهلیت از بین رفته، چنانکه ابو عمرو علا گفته

«از آنچه عرب گفته جز اندکی به شما نرسیده و اگر همه‌اش می‌رسید

علم و شعری بسیار بود.» و چون شعر و نثر جاهلی در جایی ضبط و محفوظ نبوده