قواعد صرف و نحو

صرف – نحو – عربی – مضارع – ماضی- مخاطب

استماع – استتار  / انتشار- انتفاع  / انتظار – انتهاز

مصدر باب افتعال هستند

انتخاب – انتقاد

انتظام – انتقام

چون نون جزء ریشه کلمه است ولی ت زائده است

همزه‌ی امر باب إفعال مفتوح است: أفعِل (فتحه می‌گیرد): أکرِم – أخبِر

باب إفعال و تفعیل غالباً متعدی ترجمه می‌شوند: أنزَلَ – نَزَّلَ : نازل کرد.

ملاک تشخیص فعل ثلاثی مجر از ثلاثی مزید صیغه‌ی اول ماضی (مفرد مذکر غائب) آن فعل است:

یُرسِلُ : أرسَلَ ! ثلاثی مزید

هر فعل مضارع چهار حرفی (بدون در نظر گرفتن ضمایر متصل آن

(که حروف مضارعه‌ی آن فتحه بگیرد، ثلاثی مجرد است. یَطلبون – نَرغب – اَشکُرُ – تَقُولینَ

نکته: هر فعل ماضی یا مضارع پنج حرفی که سومین حرف آن (ت) باشد در باب افتعال است:

یَستَمعُ – اِلتَفتَ (توجه کرد) – اِنتَقمَ – یَنتَخبُ – إنتَصَرَ – إنتَبَهَ

باب افعال و تفعیل غالباً برای متعدی کردن فعل لازم به کار می‌روند:

جَلَسَ = نشست – فعل لازم      أجلَسَ = نشاند – فعل متعدی

تعدادی از فعل‌های باب افعال و تفعیل که لازم هستند عبارتند از : أفلَحَ : رستگار شد

أقبَلَ: جلو آمد- أسرَعَ: شتافت – أسلَمَ: اسلام آورد – أظلَمَ: تاریک شد – فَکَّرَ: فکر کرد

نکته: در سؤالات کنکور از نشانه‌های باب تفعیل غالباً ضمه بر روی حرف مضارعه و تشدید ( ّ )

روی عین‌الفعل (حرف ماقبل آخر) می‌باشد: یُغیّر – یُؤکّد – یُقدّم

در تشخیص بابهای ثلاثی مزید توجه به وزن دقیق هر باب و حرکت‌گذاری صحیح آن ضروری است

مثلاً مضارع باب دقیقاً بر وزن یُفعِلُ می‌آید و آن را با ثلاثی مجرد اشتباه نگیریم:

یُمکِنُ – یُعجِبُ – یَشبِهُ – یُنشِدُ

فعل‌های باب انفعال لازم هستند: إنقَلبَ – إنصَرفَ – إنقَطعَ – إنقَبضَ – إنفَتَحَ

باب های مزید

به تعدادی از فعل‌های لازم و متعددی در باب‌های مزید دقت کنید:

إجتمَعَ (جمع شد – لازم) – إستغفَرَ (طلب بخشش کرد- متعددی)

إستقبَلَ (استقبال کرد – متعدی) – سافَرَ (مسافرت کرد – لازم )

إحترَمَ (احترام گذاشت – متعددی) – زَیَّنَ (آراست – متعددی)

تَزَیَّنَ (آراسته شد – لازم) – جاهَدَ (مبارزه کرد – متعددی) – إتّبَعَ (پیروی کرد – متعددی)

إنتَشَرَ (انتشار یافت – لازم) – إنتَصَرَ (پیروز شد – لازم)

صرف – نحو – عربی – مضارع – ماضی- مخاطب