علوم اجتماعی

علوم – اجتماعی – جمعیت – مفاهیم

در برابر نظریات کلان:

نظریات خرد (فردگرایانه):

نظریات خرد به نظریاتی گفته می‌شود که در آن تأکید

بر کنشگران اجتماعی و روابط بین آن‌ها است

(اصالت دادن به کنشگر در برابر جمع) .

نظریات کلان (ساختارگرایانه):

علوم – اجتماعی – جمعیت – مفاهیم

نظریاتی است که در آن تأکید بر سطوح پهن دامنه اجتماعی

(مانند نظام اجتماعی، پایگاه اقتصادی ساختارهای جمعی، وجدان جمعی …) است

از این منظر کنش افراد تحت تأثیر الزامات ساختاری قرار می‌گیرد.

نظریات توافقی در برابر نظریات کلان:

از نظر طرفداران نظریه توافقی جامعه عبارت‌اند از نیروهای اجتماعی

که با یکدیگر رابطه متقابل و سازنده دارند.

اجتماعی هر یک در خدمت یک کلیت اجتماعی به نام جامعه یا نظام اجتماعی هستند

بین این عناصر تضاد وجود ندارد بلکه آن‌ها با یکدیگر همکاری دارند.

مهم‌ترین شخصیت عمده این بینش دورکیم و پارسونز هستند.

جامعه اما از نظر طرفداران نظریه تضادی متشکل نیروهایی است

(در سطح خرد یا کلان) که با یکدیگر روابط و متضاد و تقابلی دارند.

از نظر طرفداران این نظریه در واقع، عامل پویایی جامعه همین تضادها

و ستیزه‌های اجتماعی است. بینش تضادی به دو شکل مطرح می‌شود:

تضادگرایی کلان:

در این نوع نظریات بر تضاد بین ساختارهای کلان جامعه تأکید می‌شود.

مثل تأکید بر تضاد طبقاتی در آراء مارکس یا تضاد بین نهادهای اقتدار در آراء رالف دارند ورف.

تضادگرایی خرد:

در این نوع تضادگرایی تأکید بر تضاد و تقابل بین افراد با جامعه یا کنشگران با یکدیگر است:

زیمل مهم‌ترین نظریه‌پرداز خرد تضادی است

و بعد از آن کوزر سنت تضاد زیملی را در جامعه‌شناسی آمریکا گسترش داد.

هایمز، ون دن برگ و کالینز نیز در این گروه قرار می‌گیرند.

مفروضات اجتماعی:

واژه اثبات‌گرایی در جامعه‌شناسی را اول‌بار کنت بکار برد.

کنت مانند دیگر پوزیتویست‌های اجتماعی تمایز ماهوی بین طبیعت و جامعه قائل نبود

از این رو، علوم طبیعی را پیشرو علوم انسانی و جامعه‌شناسی می‌دانست

و بر این باور بود که علم جامعه‌شناسی مانند علوم طبیعی می‌تواند،

به قوانین عام و جهان شمول دست یابد. علوم دقیق یا همان علوم طبیعی

و تجربی از نظر کنت می‌بایست الگوی علوم اجتماعی شود.

به نظر کنت جوامع دارای دو مرحله متفاوت هستند.

• دوره ارگانیت یا ثبات
• دوره بحرانی

بحران اصلی دوران مدرن گذار از یک دوران ثبات به دوران بحرانی است.

بحران‌های اجتماعی ناشی از گذار باعث فروپاشی نظام اخلاقی و کهن خواهد شد.

راه‌حل کنت برای حل بحران اجتماعی راه حل معنوی و اخلاقی است.

کنت برخلاف مارکس قائل تحولات ناگهانی و انقلابی نیست

بلکه طرفدار یک حرکت آرام، اصلاحی و تدریجی است.